20 Ιουνίου 2020

Ανάμεσα στις διάφορες γωνιές της Αλεξανδρούπολης στις οποίες μπορεί να σταθεί ο περιηγητής, διάλεξα εκείνο το τοπόσημο και ορόσημό της που την δημιούργησε μόλις 150 χρόνια νωρίτερα. Η περιοχή ως το 1870 ήταν μια ερημιά όπου κατέβαιναν λιγοστοί ψαράδες από γειτονικούς οικισμούς κι όπου είχε βρει την ηρεμία του (μάλλον όχι για πολύ) κάποιος ερημίτης εξ αιτίας του οποίου ονομάστηκε η τοποθεσία και η μετέπειτα πόλη Ντεντέ-αγάτς (στα οθωμανικά: دده آغاج ), δηλαδή “το δέντρο του ερημίτη”.

Το 1870-1871 η Οθωμανική Αυτοκρατορία αρχίζει τα έργα κατασκευής σιδηροδρομικής γραμμής που θα ένωνε αυτή την νότια παραθαλάσσια τοποθεσία της Θράκης μετά το δέλτα του ποταμού Έβρου με την Αδριανούπολη και, συνεπώς, με την Κωνσταντινούπολη και θα άνοιγε έναν ασφαλέστερο και ταχύτερο εμπορικό δρόμο προς την Θεσσαλονίκη. Η γαλλική εταιρεία Les Chemins de Fer Orientaux ολοκληρώνει το έργο ως τις αρχές του 1873 ενώ παράλληλα (και κυρίως έκτοτε) αρχίζει σιγά σιγά να αυξάνεται ο πληθυσμός του οικισμού, να αγοράζεται γη με την προοπτική της κατασκευής του λιμανιού που σε συνδυασμό με την σιδηροδρομική γραμμή θα εκτίνασε το εμπόριο. Το έτερο τοπόσημο της Αλεξανδρούπολης, ο φάρος, λειτουργεί το 1880 χρωστώντας και αυτό με την σειρά του την ύπαρξή του στον λεγόμενο Γαλλικό Σταθμό του Ντεντέ-αγάτς.

Ο Γαλλικός Σταθμός δεν έπαψε ποτέ μέχρι σήμερα να είναι ζωντανό κομμάτι της συλλογικής μνήμης των κατοίκων της Αλεξανδρούπολης και όλων των παρέβριων χωριών και κωμοπόλεων που διασχίζει η σιδηροδρομική γραμμή. Η συγκίνηση όταν έφτασα εκεί κορυφώθηκε σκεπτόμενος την σπουδαιότητα αυτού του χώρου που έδωσε πνοή στις ζωές χιλιάδων ανθρώπων και πια αποτελεί την μεγαλύτερη πόλη του Έβρου – πόλη που φτιάχτηκε ακριβώς για να αποτελέσει σταυροδρόμι για χερσαία και νησιωτικά κέντρα.

Αφού αφήσουμε πίσω μας τον φάρο και τον επιβατικό σταθμό των τρένων της Αλεξανδρούπολης και συνεχίσουμε να περπατάμε ανατολικά προς την έξοδο της πόλης ακολουθώντας τις γραμμές, θα συναντήσουμε ένα μεγάλο μακρόστενο κτίσμα που αποτελούσε κέντρο διαλογής και σήμερα είναι παντελώς αφημένο και ξέφραγο, γεμάτο μπάζα, σκουπίδια και σημάδια χρήσης του από περιθωριακούς ανθρώπους. Ύστερα ακολουθεί το σύγχρονο μηχανοστάσιο της Αλεξανδρούπολης και λίγα μέτρα μετά ο Μύλος του Μασούρα, που κατασκευάστηκε την περίοδο 1930-1933 και παρήγαγε αλεύρι ως το 1967. Το τρίπατο πέτρινο κτίσμα του μύλου δεν χτίστηκε τυχαία πλάι στον Γαλλικό Σταθμό από τον πελοποννήσιο έμπορο Γεώργιο Μασούρα και ευτυχώς στις μέρες μας είχε την τύχη να αναστηλωθεί και να στεγάσει το Ελληνικό Ινστιτούτο Θρακικών Μελετών.

Λίγα μέτρα μετά φτάνουμε πίσω από το κεντρικό ξύλινο κτίριο του Γαλλικού Σταθμού, ένα πραγματικό στολίδι βαμμένο άχαρα σε χρώμα γκρι. Αριστερά από το κεντρικό κτίριο είναι το παρεκκλήσι του αγίου Φιλίππου. Τα χρώματα των λουλουδιών του κήπου του είναι η μόνη όαση ανάμεσα στα αφημένα μικρά και μεγάλα βοηθητικά κτίρια του σταθμού. Το κτιριακό συγκρότημα του Γαλλικού Σταθμού διασώθηκε στο πέρασμα των χρόνων, όχι όμως δίχως πληγές. Η όμορφη εικόνα των δέντρων, των γραμμών με τα σταματημένα βαγόνια και η ηρεμία λίγα μόλις μέτρα έξω από το κέντρο της πόλης δεν συνάδει με την εικόνα των ξεφτισμένων ξύλων, των κρεμάμενων πατζουριών, των σκασμένων τοίχων και των σκουπιδιών γύρω και μέσα στα ερειπωμένα κτίσματα που χρήζουν άμεσης αποκαταστάσης για να μην καταπέσουν.

Το μεγάλο δίπατο ξύλινο κτίριο βρίσκεται ακόμα σε χρήση από τον Οργανισμό Σιδηροδρόμων Ελλάδας. Στο κέντρο του διαβάζουμε την επιγραφή ‘Αλεξανδρούπολις. Διαλογή’. Στα δεξιά του βρίσκεται ισόγειο ξύλινο κτίσμα η επιγραφή του οποίου μας πληροφορεί ότι είναι το γραφείο του προσωπικού των αμαξοστοιχιών και δίπλα του η βρύση. Μπροστά στον άγ. Φίλιππο επίσης φαίνεται σε χρήση ένα άλλο μικρό πέτρινο κτίσμα όχι όμως και το εγκαταλειμμένο μικρό κτίσμα απέναντί του. Από μία σύντομη ματιά από τα παράθυρα του ξύλινου κτιρίου αλλά και από το δίπατο πέτρινο κτίσμα στα δεξιά του, που αποτελούσε κατοικία διευθυντών του σταθμού, ήταν απογοητευτική. Αφημένα στην τύχη τους δεν θα επιβιώσουν μιας και ούτε το ξύλο ούτε η πέτρα είναι υλικά που μπορούν να μείνουν για δεκαετίες χωρίς συστηματική φροντίδα.

Κάθισα μπροστά στο διώροφο ξύλινο κτίσμα αρκετή ώρα. Αυτή η άλλοτε πολύβουη γωνιά από τρένα που στρίγκλιζαν πάνω στις γραμμές, σταθμάρχες που σφύριζαν, εμπόρους και χαμάληδες που εξασφάλιζαν τα προς το ζην, ταξιδιώτες της Θράκης και λογής εργάτες, είναι παραδόξως ήσυχη και άδεια.

Ο Γαλλικός Σταθμός αποτελεί τον καθρέφτη των πολιτών της Αλεξανδρούπολης ακόμη και εκείνων των προσφύγων που δεν είχαν για εστία τους το Ντεντέ-αγάτς, μα τους έφεραν εδώ πάνω σε αυτές τις σιδηροδρομικές γραμμές οι πόλεμοι. Κι έτσι αναλογίστηκα πόσο τυχερή πόλη είναι η Αλεξανδρούπολη που έχει χειροπιαστό ακόμα τον ομφαλό της, τον Γαλλικό Σταθμό, και πόσο σημαντικό είναι να τον διαφυλάξει ως το σπουδαιότερο μνημείο της ύπαρξής της, με τον ίδιο τρόπο που κάποτε οι μαμάδες κρατούσαν για φυλαχτό ένα κομμάτι από τον ομφάλιο λώρο του νεογέννητου μωρού τους, για να θυμούνται αμφότεροι από που άρχισαν όλα.



 

Μοιραστείτε αυτή την περιήγηση